به مناسبت روز زبان پشتو و شاعری پشتون ها
خداوند را شکر گذارم که در زندگی چانس های برایم پیدا شده است، تا واقعیت ها را بهتر درک کنم.
خوشبختانه در لیسه رابعه بلخي در سایه تربیت استادان خوب و لایق توانستم نه تنها بیاموزم، بلکه علاوه بر زبان مادری ام زبان های پشتو و انگلیسی را نیز دوست بدارم.
دوره تحصیل در بلغاریا و آموزش حتمي زبان روسی در پهلوی بلغاری و مهاجرت در آلمان و آموزش جرمني سرشت مرا چنان خمیر کرده است که در عقب هر زبان عظمت انسانیت و مهر انسان را جستجو می کنم و به هر زبان احترام می گزارم و به هر کدام عشق میورزم.
به بهانه روز جهانی پشتو می خواهم امروز دیدگاه ام را بر مبنای تجربه شخصی ام با شما عزیزان شریک بسازم و آن اینکه گویندگان این زبان همه شاعر اند.
من نمیدانم که آیا تا حال کسانی در این مورد چیزی نوشته اند و یا خیر ولی احتمالا که این موضوع را برای بار اول من می نویسم.
بعد از ازدواج من دختر کابلی خارج دیده با زنان و مردان پشتو زبان شهری و دهاتی نشست و برخاست فامیلی پیدا نمودم.
آنچه که باعث تعجب من شد این بود که یک قوم همه زن و مرد، باسواد و بیسواد، پیر و جوان همه شعر می گویند.
، حتی مکتب نرفته ها، دختران خجالتی دهات، مردان و زنان در گیر جنگ وفقر، مردان و زنان با قامت دوتا..
کسی از جنگ می نالید، زنی با یک لندي زیبا احساس خود را با آن حالت ابراز می کرد، دیگری از آنطرف یک لندي فی البدیحه را می گفت، دیگری در حالیکه اشک هایش را پاک میکرد، یک لندي را که همان حالت خودش را در همان لحظه ترجمانی می کرد میسرود.
و جالب اینکه بعضا چنان لندي های عریان که از بوسیدن و بغل گرفتن... سخن میراندند .
اکثریت آنها زنان و مردان
، دخترها و پسر های بیسواد بودند ولی همه شاعر، بدون آنکه خود را شاعر بگویند
در مجالس زیادی متوجه شدم که یک قوم همه شاعر اند و در مورد هر چیزی که می بینند میتوانند یک لندي بسرایند.
از وطن گرفته تا انسانیت، عشق، روابط مخفی عاشقانه، بوسیدن و نوازش، غم و اندوه، جنگ و شجاعت ووو.. چنانچه وقتی لندي ها را مطالعه کنیم در می یابیم که برای ابراز احساسات سرحدي را نمی شناسد و از مسایلی که در شعر فارسی تابو شمرده میشود در لاندي ها خیلی وافر گفته شده است.
شاعره زیبا کلام شعر فارسی فروغ فرخ زاد به خاطر تابو شکنی هایش آوازه شرق گردید، ولی در زمان حیاتش با عکس العمل شدید اجتماع هم مقابل شد. و اما در لندي ها پشتو بازتاب طبیعت انسانی را در هزاران شکل و خیلی برهنه تر
میتوان یافت.
و من به این تصور هستم که انها اندوه مصیبت جنگهای تحمیلی و از دست دادن عزیزان شان را آنها با مرهم شعر تداوی می کنند
هر خنجر غمی قلب شان را می شگافد و با ترنم لندیی آنرا دوباره بخیه می زنند.
روز تجلیل از زبان دوست داشتنی پشتو را برای هموطنان عزیزم مبارکباد می گویم
نمونه هاى از لندى:
تر خوله مې زيړې اوبه راغلې
د بيلتانه لړم په زړه چيچلې يمه
يار مې په شنو سترګو مين دى
زه به دا تورې سترګې چيرې بدلومه
د خولې خندا دې راسره ده
د زړه کوڅې د رانه بيلې دي مينه
عالمه لرې شئ له مخې
سترګو ويشتلى په ديدن يې مړومه
وړه خو نه يې چې شرميږې
غټه نجلۍ يې په چا غږ وکړه مينه
هلک خو نه يې چې شرميږې
مور ته مې وايه چې په لور د مين يمه
د سينې زور په اندازه کړه
تي مې خوږيږي اوسنۍ بالغه يمه
د وطن ترخې مې خوراک واى
خوراک مې مه واى د پردي وطن ګلونه
مورکې مه راته قهريږه
په تا تير شوي په ما اوس راغلي دينه
تورې له تيکي راوباسئ
بيا مو وطن ته فرنګيان راغلي دينه
ولې د سر په زنګون ايښى؟
صبر سرور دى ځواني مرګ به شې مينه
چې مازديګر شي زړه مې ښه شي
په ګدر جوړ شي د منګيو قطارونه
زه په عاشق سړي پوهيږم
يا يې رنګ زيړ وي يا يې شونډې وچې وينه
جانانه دومره راسره واى
لکه برښنا چې له بارانه سره وينه
چيرته چې علم حاصليږي
په هغه ځاى کې به زه خاورې کړم هډونه
مورې لنډۍ توره مې راکړه
په وطن جنګ دى، زه خپل ځان قربانومه
خاونده ما د ګودر ګل کړې
چې جينکۍ مې شوکوى سر کې مې ږدينه
يار مې ټوپک زه يې مرمۍ يم
په تورو غرو يې وويشتم ورکه يې کړمه
مازديګر چيرته وې چې نه وې
خورې ورې زلفې په بام ولاړه ومه
پاس په هوا راشه جانانه
د ځمکې لارې بيلتانه نيولې دينه
که يوړم يوړم اوبو يوړم
چې بې ګودره ګډيدم اوبه مې وړينه
بيلتونه راشه ستړى مه شې
زړه مې پښتون دى، ميلمه نه خپه کوينه
زما د څه وکړل چې ولاړې؟
ځان د پخپله بې ديدنه کا مينه
که تور وربل مې ميراتيږي
په وطن جنګ دى جانان نه منعه کومه
که له زلمو نه پوره نشوه
ګرانه وطنه جينکۍ به د ساتينه
ګيلې به ډيرې ورته وکړم
که مې يوځل د سور پالنګ ملګرى شينه
ماويل يوازې به زما يې
د اختر ټال يې هر سړى د زنګوينه
مسافرۍ مې زړه نرى کړ
چې تش وطن را يادوم ژړا راځينه
وطن مې تن، تن مې وطن دى
د تن په وينو يې ساتم تر څو چې يمه
يو وارې ټينګه غيږه راکړه
بيا د دادا له توره ورکړه چې راځينه
پوهندوی شیما غفوری
به مناسبت روز زبان پشتو و شاعری پشتون ها
خداوند را شکر گذارم که در زندگی چانس های برایم پیدا شده است، تا واقعیت ها را بهتر درک کنم.
خوشبختانه در لیسه رابعه بلخي در سایه تربیت استادان خوب و لایق توانستم نه تنها بیاموزم، بلکه علاوه بر زبان مادری ام زبان های پشتو و انگلیسی را نیز دوست بدارم.
دوره تحصیل در بلغاریا و آموزش حتمي زبان روسی در پهلوی بلغاری و مهاجرت در آلمان و آموزش جرمني سرشت مرا چنان خمیر کرده است که در عقب هر زبان عظمت انسانیت و مهر انسان را جستجو می کنم و به هر زبان احترام می گزارم و به هر کدام عشق میورزم.
به بهانه روز جهانی پشتو می خواهم امروز دیدگاه ام را بر مبنای تجربه شخصی ام با شما عزیزان شریک بسازم و آن اینکه گویندگان این زبان همه شاعر اند.
من نمیدانم که آیا تا حال کسانی در این مورد چیزی نوشته اند و یا خیر ولی احتمالا که این موضوع را برای بار اول من می نویسم.
بعد از ازدواج من دختر کابلی خارج دیده با زنان و مردان پشتو زبان شهری و دهاتی نشست و برخاست فامیلی پیدا نمودم.
آنچه که باعث تعجب من شد این بود که یک قوم همه زن و مرد، باسواد و بیسواد، پیر و جوان همه شعر می گویند.
، حتی مکتب نرفته ها، دختران خجالتی دهات، مردان و زنان در گیر جنگ وفقر، مردان و زنان با قامت دوتا..
کسی از جنگ می نالید، زنی با یک لندي زیبا احساس خود را با آن حالت ابراز می کرد، دیگری از آنطرف یک لندي فی البدیحه را می گفت، دیگری در حالیکه اشک هایش را پاک میکرد، یک لندي را که همان حالت خودش را در همان لحظه ترجمانی می کرد میسرود.
و جالب اینکه بعضا چنان لندي های عریان که از بوسیدن و بغل گرفتن... سخن میراندند .
اکثریت آنها زنان و مردان
، دخترها و پسر های بیسواد بودند ولی همه شاعر، بدون آنکه خود را شاعر بگویند
در مجالس زیادی متوجه شدم که یک قوم همه شاعر اند و در مورد هر چیزی که می بینند میتوانند یک لندي بسرایند.
از وطن گرفته تا انسانیت، عشق، روابط مخفی عاشقانه، بوسیدن و نوازش، غم و اندوه، جنگ و شجاعت ووو.. چنانچه وقتی لندي ها را مطالعه کنیم در می یابیم که برای ابراز احساسات سرحدي را نمی شناسد و از مسایلی که در شعر فارسی تابو شمرده میشود در لاندي ها خیلی وافر گفته شده است.
شاعره زیبا کلام شعر فارسی فروغ فرخ زاد به خاطر تابو شکنی هایش آوازه شرق گردید، ولی در زمان حیاتش با عکس العمل شدید اجتماع هم مقابل شد. و اما در لندي ها پشتو بازتاب طبیعت انسانی را در هزاران شکل و خیلی برهنه تر
میتوان یافت.
و من به این تصور هستم که انها اندوه مصیبت جنگهای تحمیلی و از دست دادن عزیزان شان را آنها با مرهم شعر تداوی می کنند
هر خنجر غمی قلب شان را می شگافد و با ترنم لندیی آنرا دوباره بخیه می زنند.
روز تجلیل از زبان دوست داشتنی پشتو را برای هموطنان عزیزم مبارکباد می گویم
نمونه هاى از لندى:
تر خوله مې زيړې اوبه راغلې
د بيلتانه لړم په زړه چيچلې يمه
يار مې په شنو سترګو مين دى
زه به دا تورې سترګې چيرې بدلومه
د خولې خندا دې راسره ده
د زړه کوڅې د رانه بيلې دي مينه
عالمه لرې شئ له مخې
سترګو ويشتلى په ديدن يې مړومه
وړه خو نه يې چې شرميږې
غټه نجلۍ يې په چا غږ وکړه مينه
هلک خو نه يې چې شرميږې
مور ته مې وايه چې په لور د مين يمه
د سينې زور په اندازه کړه
تي مې خوږيږي اوسنۍ بالغه يمه
د وطن ترخې مې خوراک واى
خوراک مې مه واى د پردي وطن ګلونه
مورکې مه راته قهريږه
په تا تير شوي په ما اوس راغلي دينه
تورې له تيکي راوباسئ
بيا مو وطن ته فرنګيان راغلي دينه
ولې د سر په زنګون ايښى؟
صبر سرور دى ځواني مرګ به شې مينه
چې مازديګر شي زړه مې ښه شي
په ګدر جوړ شي د منګيو قطارونه
زه په عاشق سړي پوهيږم
يا يې رنګ زيړ وي يا يې شونډې وچې وينه
جانانه دومره راسره واى
لکه برښنا چې له بارانه سره وينه
چيرته چې علم حاصليږي
په هغه ځاى کې به زه خاورې کړم هډونه
مورې لنډۍ توره مې راکړه
په وطن جنګ دى، زه خپل ځان قربانومه
خاونده ما د ګودر ګل کړې
چې جينکۍ مې شوکوى سر کې مې ږدينه
يار مې ټوپک زه يې مرمۍ يم
په تورو غرو يې وويشتم ورکه يې کړمه
مازديګر چيرته وې چې نه وې
خورې ورې زلفې په بام ولاړه ومه
پاس په هوا راشه جانانه
د ځمکې لارې بيلتانه نيولې دينه
که يوړم يوړم اوبو يوړم
چې بې ګودره ګډيدم اوبه مې وړينه
بيلتونه راشه ستړى مه شې
زړه مې پښتون دى، ميلمه نه خپه کوينه
زما د څه وکړل چې ولاړې؟
ځان د پخپله بې ديدنه کا مينه
که تور وربل مې ميراتيږي
په وطن جنګ دى جانان نه منعه کومه
که له زلمو نه پوره نشوه
ګرانه وطنه جينکۍ به د ساتينه
ګيلې به ډيرې ورته وکړم
که مې يوځل د سور پالنګ ملګرى شينه
ماويل يوازې به زما يې
د اختر ټال يې هر سړى د زنګوينه
مسافرۍ مې زړه نرى کړ
چې تش وطن را يادوم ژړا راځينه
وطن مې تن، تن مې وطن دى
د تن په وينو يې ساتم تر څو چې يمه
يو وارې ټينګه غيږه راکړه
بيا د دادا له توره ورکړه چې راځينه