شلیک گلوله برعمران خان پاکستان را در لبه پرتگاه قرار می دهد

نویسنده: پروفیسور سمینا یاسمین مدیر مرکز دولت ها و اجتماعات مسلمان در دانشگاه آسترلیای غربیThe University of Western Australia  

منبع: آسیا تایمز ۴ نومبر ۲۰۲۲

مترجم: رسول رحیم

عمران خان رهبر برکنار شده پاکستان حکومت را متهم به طراحی یک حمله ساخته است که می تواند یک خشونت سیاسی گسترده را منفجر گرداند.

اقدام برای قتل عمران خان در سوم نومبر پاکستان را به یک مرحله دیگر بی ثباتی سیاسی با افزایش احتمال خشونت سیاسی بیشتر رهنمون شده است. عمران خان، شهباز شریف صدراعظم، ثناالله خان وزیر داخله و دگرجنرال فیصل را متهم به طراحی این حمله نموده است. او تقاضا نموده است که این سه تن فورا از وظایف شان برکنار گردند.

او از طریق اسد عمر یکی از اعضای ارشد حزبش - تحریک انصاف پاکستان- گفته است: در نتیجه عدم اقدام در سرتاسر کشور تظاهرات برپا خواهد شد و« همه چیز همان طوری که بوده ، ادامه نخواهد داشت».

اسد عمر عضو برجسته حزب تحریک انصاف پاکستان گفته است که او دو روز پیش با عمران خان در ارتباط با خطراتی که متوجه امنیت او می باشد تماس گرفت. اما عمران اظهار داشت که «ما مشغول جهاد هستیم و در این مرحله باید فقط به الله توکل کنیم». حزب تحریک انصاف پاکستان با این معادل سازی «جهاد » با « راه پیمایی طولانی » فراخوانی برای تظاهرات داد که در ۴ نوامبر پس از نماز جمعه آغاز گردد.

حکومت پاکستان با تقبیح این اقدام به قتل عمران خان واکنش نشان داده است. اما رانا ثناالله وزیر داخله همچنان به حزب تحریک انصاف پاکستان گفته است : « این قانون طبیعیت است که آن هایی که آتش می افروزند، شاید در آن همچنان بسوزند.» حکومت ملی (مرکزی) همچنان تقاضا نموده است که « حکومت پنجاب یک تیم مشترک بازجویی تشکیل دهد تا در مورد این حمله تحقیق کند.»

برخی دیگر در مورد امنیت صدراعظم سابق در ایالات پنجاب، جایی که حزب تحریک انصاف پاکستان بر سرقدرت است، سوالاتی مطرح نموده اند.

تیوری های توطیه نیز در این مورد فراوان اند، به شمول این ادعای رسانه های اجتماعی که این حمله توسط خود حزب تحریک انصاف طراحی شده بود تا حمایت از عمران خان را تقویت کند. عمران خان این کرکیت باز بین المللی که مبدل به سیاستمدار شد، فقط همین چند روز پیش در خلال پنج ماه، دومین راه پیمایی اش را زیر عنوان « آزادی حقیقی» راه اندازی نمود.

دیگران «قدرت های خارجی» را به آشوب آفرینی در جهت بی ثبات سازی پاکستان در آستانه دیدار صدراعظم شهباز شریف از چین متهم می سازند. او در آن جا با شی جین پنگ رییس جمهور چین ملاقات کرد و تحرک در (پروژه) کاریدور اقتصادی چین و پاکستان را احیا نمود.

د یگر این که گزارش شده است اعترافی توسط قاتل ادعایی وجود دارد که گفته است انگیزه او شور وغیرت دینی بوده است، زیرا در راه پیمایی عمران خان، نواختن موسیقی حتی به هنگام اذان نماز نیز قطع نشد. این اظهارات یاد آور دلایل ترورسلمان تاثیر فرماندار وقت پنجاب است که توسط ممتاز قادری قاتل اش بیان شده است. چنین اعترافی با همه تناقض اش این اقدام به قتل را خارج از دایره توطیه سیاسی قرار می دهد.

واکنش دربین حامیان عمران خان سریع بوده است.در همه ایالات کشور تظاهراتی بوده است که مردم شعار می داده اند این حمله « خط سرخ را عبور کرده است» و آن ها جان شان را به خاطر عمران خان هزینه می کنند. این فوران حمایت از عمران خان و خشم نسبت به حکومت، کشور را به سمت بی ثباتی فزاینده با آینده ای که اکنون بسیار مطمین نیست، سوق داده است.

در گذشته بی ثباتی شاید می توانست توسط قوای نظامی پاکستان مهار زده شود که به طور سنتی به حیث حافظ قانون و نظم عمل می کرد.

در جریان ۷۵ سال موجودیت پاکستان ، هرگاهی که کشور معروض به بی ثباتی می بود، نیروی نظامی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم مداخله می نمود. حتی اگر این مداخله اش مورد تایید نمی بود، سیاستمداران و جامعه در کل راضی می ماندند و به کار کردن در چارچوبی تمکین می نمودند که توسط نظامیان طراحی شده بود.

اما در پاکستان معاصر، با توجه به وسعت انقطاب سیاسی و اجتماعی که در تاریخ کشور تا این سطح دیده نشده است، نیروهای نظامی شاید قادر نباشد چنین نقشی را انجام دهد. جنرال قمر جاوید باجوا لوی درستیز یا رییس ستاد ارتش پاکستان ادعا نموده است که نیروی نظامی بی طرف خواهد ماند.

حتی در صورتی که بی ثباتی تداوم یابد و نیروی نظامی تصمیم به مداخله بگیرد، واکنش حامیان عمران خان بسیار متفاوت تر از آنچه خواهد بود که مردم در برابر مداخلات گذشته نیروی نظامی نشان داده اند. اقدام به قتل عمران خان بسیاری خود سانسوری ها را دربین مردم از میان برداشته است.

در حالی که مردم در بیرون دفتر قوماندان قول اردوی پیشاور به تظاهرات پرداخته بودند، دیگران شعار می دادند که « یونیفورم در عقب تروریسم و غارتگری قرار دارد.» در گذشته چنین تبصره هایی علنا تنها توسط «جنبش تحفظ پشتون» صورت می گرفت.

اما اکنون ، چنین تبصره هایی در مورد قتل اشرف شریف ژورنالیست پاکستانی در کنیا نیز ذکر می شود که از منتقدان مداخله نظامیان در سیاست بود. ادعا شده است که این قتل با دخالت مستقیم نیروهای نظامی صورت گرفته است. چنین ادعایی رییس عمومی استخبارات نظامی پاکستان (آی اس آی ) را برانگیخت تا با سرعت کنفرانس مطبوعاتی برگزار کند و این ادعاها را رد نماید.

چنین بیان خشم و مخالفت علنی با رهبری نظامی اقتضا خواهد نمود که نظامیان از مداخله مستقیم خود داری کنند. یک راه ممکن می تواند حکم فرما ساختن « گاورنر روول»(Governor Rule) در ایالت های پنجاب و خیبر پختونخوا باشد( یعنی در صورتی که رییس جممهور تشخیص نماید که حکومت منتخب ایالتی از عهده انجام امور برآمده نمی تواند، زمام اختیارات به فرماندار یا گورنر سپرده می شود. م) اما حتی با این اقدام نیز غیر محتمل است که خشم حامیان عمران خان را فرونشاند.

پاکستان با سرعت به سوی عرصه نامعلوم سیاسی در حرکت است.