نگاهی به اخراج اجباری مهاجرین افغان از پاکستان
هلند، نوامبر ۲۰۲۳
بتاریخ سوم اکتوبر سال روان مقامات پاکستانی اعلام داشتند که مصمم اند تمام مهاجرین (غیر قانونی) را از پاکستان اخراج کنند. در اعلامیه آمده بود که اگر مهاجرین (غیر قانونی) الی تاریخ اول نوامبر قلمرو پاکستان را ترک کنند با مشکلات کمتری روبرو خواهند شد اما بعد از تاریخ اول نوامبراین پروسه بوسیلهٔ دستگیری، بازداشت پولیس و تحت تدابیر پولیسی اجرا خواهد گردید. احصائیهٔ کمیشنری ملل متحد در امور پتاهندگان تعداد مهاجرین افغان را که بصورت پناهنده در پاکستان راجستر شده اندیک میلیون سیصد هزار ارائه میدارند، همچنان برعلاوه ارقام متفاوتی از مهاجرین غیر راجستر شدهٔ این کمیشنری را نیز تأئید میکنند. وزارت داخلهٔ پاکستان رقم ۱،۷ میلیون مهاجر افغان را که تابع پروسهٔ اخراج میباشند، طی اعلامیه های رسمی بار بار مطرح کرده اند. در اعلامیه همچنان از تمام مردم پاکستان خواسته شده بود که مهاجرین غیر قانونی را در حریم شان اجازهٔ زندگی و معیشت ندهند و صاحبان کار و فابریکات را نیز ملزم به اخراج مهاجرین غیرقانونی که هدف تنها مهاجرین افغان میباشد، از کار ساخته است. دراعلامیه آمده است که در صورت تخلف از این فیصله جرایم سنگین و زندان در قبال خواهد داشت.
براساس احصائیه های ارائه شدهٔ رسمی از جانب طالبان و مقامات پاکستانی از همان تاریخ اعلام وزارت داخلهٔ پاکستان مبنی بر اخراج مهاجرین تا تاریخ ضرب الاجل، حدود نزدیک به ششصد هزار از افغانان مهاجرخاک آنکشور را ترک و به وطن خویش برگشتند. همزمان با آن بسیاری از صاحبان منازل کرایی که خانه هایشان را به مهاجرین افغان کرایه داده بودند و صاحبان کار که افغانان مهاجر نزد شان به کار اشتغال داشتند، از ترس جرایم سنگین و زندان مستأجران افغان را از خانه هایشان اخراج کردند و صاحبان کار نیز مهاجران افغان را از کار اخراج کردند.
اما از تاریخ ۳۱ اکتوبر سال روان یک فاجعهٔ بزرگ انسانی در حال شکل گرفتن است. وزارت داخلهٔ پاکستان بوسیلهٔ نیرو های پولیس و احتمالاً به همکاری نیرو های اردوی خویش به منازل و کمپ های مهاجرین افغان یورش برده، اموال و دارایی های شان را ضبط و خود شان را دستگیر کرده اند.
از آنجاییکه ادارات سرحدی بنادر تورخم و سپین بولدک ظرفیت بسیار محدود بررسی اسناد شناسایی و کنترول امنیتی اموال مهاجرین را دارند، بناً صد ها هزار مهاجر افغان و موتر های حامل این مهاجرین در نوار سرحد بین پاکستان و افغانستان در انتظار قرار دارند. این امر باعث گردیده تا پولیس پاکستان با مهاجران منتظر نوار مرز و مسیر راه های چمن و تورخم نیز با شیوه های غیر انسانی بد رفتاری کرده، اموال و دارایی های نقدی این مهاجران را ضبط و در حق خود شان اهانت بسیار روا دارند.
اما چه شد که پاکستان چنین تصمیم ضد انسانی و خلاف نورم های قوانین بین المللی را با چنین شتاب به منصهٔ اجرا بگذارد وجهانیان چون تماشاچیان آمفی تیاتر های روم قدیم این فاجعهٔ انسانی را به تماشا بنشینند ؟
تحلیل گران مسایل افغانستان اجرای این تصمیم غیر انسانی پاکستان را بیشتر در حملات مسلحانه و انفجارات طالبان پاکستانی در خاک پاکستان و بحران اقتصادی پاکستان مرتبط میدانند. چنانچه سرفراز بوگتی وزیر داخلهٔ مؤقت پاکستان در اوایل اکتوبر سالجاری طی مصاحبهٔ مطبوعاتی ضمن اعلام فیصلهٔ اخراج مهاجرین غیر قانونی به خبرنگاران گفت:
از ماه جنوری سالروان ۲۴ حملهٔ انتحاری در داخل خاک پاکستان اجرا شده که از این میان عامل ۱۴ حملهٔ انتحاری افغان تثبیت شده است. او همچنان در ادامه اضافه کرد که:
تردیدی نیست که ما از داخل افغانستان هدف حمله قرار می‌گیریم و اتباع افغان در حملات علیه ما دست دارند… ما مدرک داریم.
مقامات پاکستانی پیوسته ادارهٔ طالبان را متهم به پناه دادن به طالبان پاکستانی (تی تی پی) می کنند. اما ادارهٔ طالبان این اتهامات و ادعا های مقامات پاکستانی را رد کرده در جواب متذکر شده اند که تآمین امنیت پاکستان کار ادارات امنیتی پاکستان بوده و ربطی به ما ندارد.
اما یک حقیقت مبرهن است که پاکستان در نتیجهٔ سیاست های استعماری انگلیس غرض بی ثبات ساختن منطقه از بدو تولد نامیمونش تا کنون از همه ذرایع و امکانات استفده کرده تا ثبات و آرامش را در افغانستان و هند برهم زند.
حالا میبینند که ثبات و آرامش نسبی در کشورما تأمین گردیده است و مخالفین مسلح و غیر مسلح را توان اخلال امنیت وبرهم زدن ثبات در کشور نیست، به این متوصل شدند که با خروج اجباری و سیل آسا مهاجرین افغان از یکطرف در این وضعیت موجود تعزیرات اقتصادی و لنگش روابط بین المللی حاکمیت طالبان را تحت فشار قرار دهند و از طرف دیگربه احتمال زیاد عناصر مخرب و تروریستان خویش را در میان این خروج سیل آسای مهاجرین به کشور ما گسیل دارند تا یکبار دیگر ثبات و آرامش را در کشور ما برهم زنند. ناگفته نماند در وضعیت موجود عطالت اقتصادی و بیکاری گروهٔ بزرگ از بیکاران سیل آسا بر اقتصاد ناتوان کشور فشار بیاندازد، اقتصاد دانان نتیجه را میدانند که این بحران بر سایر بحرانالت کشور سایه افگنده وبه این ترتیب زمینه هایی مساعد خواهد گردید تا اگر سازمانهای استخباراتی جهان مقابله با طالبان را در سر داشته باشند نیروهایی که بیشتر شان در پاکستان متولد شده و احساس تأثیر مند میهنی و میهن دوستی آنها در پردهٔ ابهام و تردید قرار دارد آماده برای اجرای خرابکاری و فعالیت های تروریستی بوده و زمینه ساز هر نوع اعمال بی ثبات ساز میتوانند باشند؟. درحالیکه در گذشته ها از آوان جمهوریت محمد داوود خان شهید تا زمان جنگهای تنظیمی میان گلبدین – ربانی – سیاف – دوستم – مزاری – محقق و دیگران حتی در آغاز سقوط دولت جمهوری اسلامی افغانستان در سال ۲۰۲۱ پاکستان و ادارهٔ استخبارات آن نه تنها با آغوش باز مهاجرین افغان را میپذیرفتند، بلکه در مسیر راه به پیشوازاین مهاجرین شروع از بنادر تورخم و چمن پاکستان ده های نقطهٔ امداد رسانی سازمانهای خیریهٔ بین المللی و ادارات مرتبط به سازمان ملل متحد در امور مهاجرین و حقوق بشراز مهاجرین فراری از کشور شان مراقبت و مواظبت میکردند. اما امروز چی شده که پاکستان همان هایی را که برادر خطاب کرده با آغوش باز میپذیرفت با بیشرمانه ترین برخورد غیر انسانی از کشور شان اخراج میکنندوهمهٔ جهان و جهانیان و سازمان ملل متحد نظاره گر این بحران بشری بوده و هیچ عکس العمل کارا و اقدام مؤثر در زمینه انجام نمیدهند؟!.
گزینهٔ دیگر را که در این تصمیم آنی نیز نمی توان از نظر دور داشت این است که اخیراً در بیانات بسیاری از طالبان پاکستانی و حلقات سیاسی مرتبط وطرفدارآنهاخاصتاً بعد از ششم سپتمبر سال روان که طالبان پاکستانی منطقهٔ چترال پاکستان را برای مدت محدودی تحت کنترول خویش درآوردند. طالبان پاکستانی دراین رویدادتعداد زیادی ازعساکر و مسئولین حکومتی پاکستانی را کشته و اسیر گرفتند زمزمه هایی مبنی بر اعلام حکومت طالبان پاکستانی در ایالت خیبر پختونخواه اینجا و آنجا شنیده میشود. این مسئله خشم مقامات پاکستانی را بر انگیخته و آنها برای نابودی عقبهٔ جبهه که طالبان پاکستانی احتمالاً از میان مهاجرین افغان تأمین و اکمال خواهند کرد، تصمیم جدی بر اخراج مهاجرین گرفته اند.
از آنجاییکه در طول پنج دههٔ اخیر همسایگان افغانستان از وجود و حضور مهاجرین افغان در اقدامات خرابکارانه علیهٔ کشور ما خلاف تمام نورم ها و موازین بین المللی سوء استفاده کرده اند، حالا هم ازاحتمال بدور نیست که امریکا و سازمان استخبارات آن در تبانی با دست نشاندگان پاکستانی شان متفقاً میخواهند با بازی باکارت اخراج مهاجرین از یکطرف طالبان را تحت فشارمضاعف قرار دهند و از طرف دیگربا تشدید بحرانات اقتصادی زمینه را برای بلوای عمومی در کشور آماده ساخته و کشور را بصوب یک جنگ داخلی سوق دهند.
از آخرین عکس العمل های مقامات طالبان چون محمد حسن آخوند رئیس الوزرای طالبان که گفته است "پاکستان با ما مشکل دارد ، مشکل پاکستان با امارت اسلامی است ، ولی نباید انتقام از مردم مهاجر افغان که از سالها در پاکستان زنده گی دارند، گرفته شود و با اخراج بی رویه ، و با توهین و تحقیر با یک ضرب الاجل کوتاه هزاران خانواده مهاجر را ازآن کشور اخراج نماید،...ما بار ها با پاکستان در زمینه اعزام داوطلبانه مهاجر ین و کار مشترک درین زمینه تاکید کردیم ، ولی جواب نگرفتیم و اینک بدون اینکه زمینه عودت مهاجرین مشترکاً مورد غور و برسی قرار گیرد ، صد هاهزار خانواده به زور و جبر و لت و کوب ، تحقیر و توهین و تخریب خانه های شان از آن کشور اخراج می‌شوند که این مسئله خلاف قوانین بین‌المللی و خلاف اصول شرعی و انسانی است ، قابل قبول ما نیست و آنرا به شدت محکوم و نکوهش میکنیم" موصوف خطاب به مهاجرین برگشت کننده گفت :
"شما به وطن و به خانه ی آبایی تان برمی‌گردید بیایید آغوش وطن در برابر شما باز است ، اینجا وطن تان و ما خدمت گذاران شما هستیم "بستر همسایه تا شام است " افغانستان خانه ی دائمی شماست. "
همچنان محمد یعقوب مجاهد وزیر دفاع امارت اسلامی افغانستان در یک عکس العمل تند تر از محمد حسن آخندخطاب به پاکستان گفت :
" وضعیت فعلی روابط دو کشور را تیره می‌کند و اوضاع را به مسیر خطرناک می‌برد. هرچه زود باید از این ظلم و ناروایی دست بردارند و افغانهایی که بر می‌گردند را اجازه دهند که به عزت به کشورشان بیایند. آنقدر کشت کنید ، که در آینده بتوانید درو کنید....پاکستان باید متنظر عواقب ناگوار این اقدام عجولانه ی خود باشد "
از تحلیل وضع مهاجرت افغانها خاصتاً به کشور های همسایه به این نتیجه میرسیم. از آنجاییکه کشور های همسایهٔ افغانستان از بدو پروسهٔ مهاجرت که بیشتر بوسیلهٔ تشویق های مادی و معنوی آنها وتبلیغات و پروپاگند های سازمانهای استخباراتی شان بر کشور و مردم ما تحمیل گردید. از این فرصت و از میان مهاجرین در اقدامات تروریستی و خرابکارانه علیهٔ مردم و کشور ما سوء استفاده کرده و بار بار کشور ما را تا لبهٔ پرتگاه نیستی سوق داده اند. بهتر خواهد بود با بازگشت آبرومندانهٔ مهاجرین افغان به کشور شان این حربهٔ مخرب از دست همسایگان خارج گردد. حالا که این کشور ها تحت هر شرایط و اهداف داخلی و خارجی به این تصمیم رسیده اند که مهاجرین افغان را از کشور هایشان اخراج کنند. مفید خواهد بود تا ادارهٔ طالبان و مردم متفقاً برادران و خواهران مهاجر شان را به آغوش باز بپذیرند و تمام تدابیر را غرض مسکن و رفاه آنها اتخاذ کنند. نقش مردم برای کمک به این مهاجران اخراج شده بسیار با اهمیت و تاریخی خواهد بود.