محترم نعیم سلیمی

منشا، انکشاف و تکامل غریزه ها

احتیاج مادر ایجاد است!

قسمت دوم

۳ عقرب ۱۴۰۳  

فاکتور قوه جاذبه در وراثت ژنتیکی

در زندگی روزمره وراثت غالباَ به چیزی اطلاق می گردد که هنگام مرگ کسی به اشخاص دیگر منتقل می گردد که شامل پول، ملکیت ، قرضداری و یا سایر تملیکات دنیوی می باشد. اما برعکس آنچه گفته آمد در علوم مرتبط به بیولوژی وراثت را معادل با انتقال دی ان ای DNA از نسلی به نسل دیگر می دانند. ولی نباید فراموش نمود که چشم انداز سیستم های انکشافی تعریف وسیعتری را برای وراثت پیشنهاد می نماید که حسب آن تمامی فکتور های بیولوژیکی و محیط زیستی که بالای انکشافات منحصر به فرد؛ بخصوص آنعده انکشافاتی که به گونه دایمی انتقال می یابند مشمول این تعریف می گردد. با در نظرداشت این تعریف، یقیاً که دی ان ای بخشی از وراثت ما را تشکیل می. به همین ترتیب فاکتور های بخصوص سایتوپلاسمی تخمه ای درموجودات حیه که از مادر به دختر منتقل می گردند نیز در بحث مورد نظر حائز اهمیت است . سایتوپلاسم ها مایعات جیلاتینی بوده که داخل حجرات را پر می نمایند و دارای آب، نمک و مالیکول های ارگانیک متنوع می باشند. عین همین مطلب در باره فاکتور های متعدد محیط زیستی که بر اساس آن تمامی سیستم های بیولوژیکی انکشاف می نمایند بشمول حرارت ، اکسیژن ، کاربن دای اکساید،فشار اتمسفرو جاذبه نیز درکانسپت وراثت مصداق پیدا می نمایند.

در بحث مورد نظر قوه جاذبه را مد نظر قرار می دهیم که تاثیرات آن در هرجا و بطور دایمی مشاهده می گردد؛ قوه جاذبه زندگی را در سیاره ما شکل داده و تنظیم می نماید. بطور مثال تنه درخت در زمین ریشه دوانیده و برگ های آن بطرف بالا قرار دارد. در حالیکه پرندگان با موقعیت دادن شکم های خودی که بطرف زمین جهت گرفته پرواز می نمایند. پاسخ رفتاری موجودات حیه بسوی قوه جاذبه که در سطح جهانی مشاهده می گردد در تمامی ارگانیسم های تک هجروی و پستانداران دیده می شود. بطور مثال کسانی که دارای حیوانات خانگی اند، گواهی می دهند که یک پشکی که از بالا بطرف پائین می افتد، خود را در هوا تغییر وضعیت داده و ماهرانه برسر پا[پنجه] بالای زمین می ایستد. چنین پاسخی برای درست ساختن وضعیت پشک مورد نظرتوسط سیستم دهلیزی و یا کانال اکتشافی ای که بنام vestibular system یاد می شود، تنظیم می گردد. وظیفه ی این سیستم این هست که موقعیت و حرکت سَر را در فضا ردیابی نماید. این سیستم اجازه می دهد تا حرکات، وضعیت و موازنه در حیوانات به منصه ی اجرا در آید. و جالبتر از همه این هست که این دستگاه اکتشافی در ساختمان داخلی گوش قرارداشته و تغییرات را به گونه امتدادی و زاویه ای در اثنای شتاب و سرعت ردیابی می نماید و با ارسال سیگنال های دریافت کننده رشته های عصبی از اجزای انفرادی آن کمک می نماید تا حیوانات چنین ماموریت درست سازی وضعیت بدن را انجام دهند. بنا زمانیکه پشک می افتد؛ سیستم نامبرده تغییر وارده درسرعت حرکت را کشف نموده و عضلات بدن را برای نشست درست پشک بر زمین فعال می سازد.

اما بر اساس آزمایشاتی که جزئیات اقتباسی ریفرنسی آنها در اخیر این جزوه منتشر میگردد؛ در تفاوت با آنچه در مورد پشک ها گفته آمدیم؛ موش ها رفتار متفاوتی را برای درست سازی وضعیت بدنی خودی در اثنای تولد انجام می دهند.آزمایشاتی که درین زمینه صورت گرفته موشی را در یک تانکی آب گرم غطه ور می سازند که در آن عقبه ی این موش بطور سرچپه بسوی پایان تانکی قرار می گیرد. رفتار بخصوص موش برای پاسخ به این حالت این هست که فوراَ خود را می چرخاند و به پهلوی راستش قرار می گیرد . این تجربه نمایانگر فعالیت سیستم اکتشافی که از قبل فعالیت می نماید می باشد. مگر سوالی درینجا مطرح می گردد که آیا چنین قابلیتی از قبل در چنین زنده جانها سیمدوانی شده و یا به عبارت دیگری آیا این یک پاسخ خیلی کهن غریزه ای دایمی مطمئن برای خاصیت زندگی در سیاره ماست.البته که ارائه پاسخ درین زمینه از جانب پژوهشگران کار آسانی نیست ؛ زیرا نمیتوان قوه جاذبه را به گونه ارادی خاموش و روشن نمود و آن را مورد آزمایش قرار داد.

برای غلبه به چالش و دشواری پیرامون بحث قوه جاذبه و اثرات پیرامونی آن بالای موجودات حیه ؛ دانشمندانی چون اپریل رانکه ، جَفرِی آلبرت و همکاران آنها موش های باردار را هنگام بارداری که در جریان آن سیسم اکتشافی در وجود آنها انکشاف می نماید ، در یک سفینه فضائی NASA پرواز دادند. موش های حامله دو روز قبل از ولادت نوزادان به زمین مواصلت نمودند. درین زمان رفتار بارداری آنها در فضا با بارداری عادی و نورمال در زمین مورد مقایسه قرار گرفت. آزمایشگران رفتار های گوناگون تغییرات عصبی اناتومیneuroanatomical را درسیستم دهلیز های اکتشافی ناشی از بی وزنی در موش های نامبرده مشاهده نمودند. بطور مثال ؛ در حالیکه غطه ور شدن موشها در زمین طوریکه قبلا یاد آوری گردید به گونه نورمال صورت گرفت؛ یعنی که بعد از یک چرخش به پهلوی راست آنها در قسمت پائینی تانکی آب قرار گرفتند. ولی موش های بارداری که در فضا برده شده بودند؛ حتی موفق به اجرا نمودن عملیه چرخش بدن نشده و در تانکی آب به عقب افتادند.

نکته دلچسپ و فراگرفتنی ازین تجربه مهم این هست که بعد از یک هفته تجربه انجام شده ماحول جاذبه ی زمین پاسخ موش ها برای عملیه راست سازی بدن همان بود که در فضا مشاهده گردید. این تجربه سوالی را به میان می کشد که آیا انزوای موش ها ازقوه جاذبه ی زمین در امتداد تمامی مرحله سیستم اکتشافی انکشافی منجربه تداوم بیشترموثر می گردد و یا خیر؟؛درس ها ی آموزشی ازین تجربه روشن است ؛ برای بازکردن لایه ها برای ارائه پاسخ به این سوال نیاز است تا ما دوباره تجارب انجام شده درین زمینه توسط Gottlieb دانشمند بالای مرغابی را در قسمت اول این جزوه مرور نمائیم. بطور خلاصه درینمورد یاد آور می شوم موجودیت رفتار های مغلق و انطبافی وفقی هنگام تولد جوجه ها هنوز چیز های اندکی را پیرامون اهمیت انکشافی فاکتور های محیط زیستی این رفتار ها برای ما بازگو می نماید.

پایان قسمت دوم