عنوان بالا نام کتابیست از قلم پاسوال (جنرال) خلیل الله سکندری، با قطع و صحافت زیبا و مطالب دلچسپ و خواندنی در باره سیستم دفاعی و امنیتی افغانستان از آغاز تا دوران معاصر.
این کتاب در ده فصل، سیر تکاملی نهادهای دفاعی-امنیتی را از زمانهای قدیم تا ریاست جمهوری دکتور نجیب الله، به بر رسی گرفته، خواننده را با تشکیلات، وظایف و القاب مروج در برهه های مختلف تاریخ کشور، آشنا می سازد. با خواندن این اثر خواننده با سلسله مراتب رتبه ها و مقامهای نظامی و پولیس، تغییراتی که در مراحل مختلف درانها آورده شده، شکل یونیفورم، علایم کلاه و سرشانه و بسیاری تفصیلات دیگر آشنایی کامل می یابد.
نویسنده محترم در عین زمان از چگونه گی خصلت این نهادها که زیر نام حفظ نظام، به مثابه وسیله سرکوب رعیت و ایجادگر ترس و وحشت، در خدمت شاهان و امیران قرار داشته، حکایتها دارد. از انواع شکنجه و تعذیب مروج در زمانهای مختلف و حتا از مجریان آن نام برده است.
قوانینی که در فاصله های زمانی در زمینه وضع شده اند، به ویژه در ساحه ضبط قضایی، مورد توجه و بر رسی نویسنده بوده معلوماتی در باره آنها به خواننده عرضه گردیده اند. با شرح و بسط این موضوع، تکامل تدریجی خصلت نیروها و تشکیلات امنیتی از حفاظت سلطه حاکمان و شاهان به حفظ امن و نظم عامه و نگهداری حقوق اساسی هموطنان، به تصویر کشیده شده است.
تفصیلات کافی در قسمت تعلیم و تربیت در قوای نظامی و پولیس در کتاب گنجانیده شده، علاوه بر تشریح قدمه های مختلف تربیه و تحصیل در پولیس، حتا نامنویس فارغان دوره های مختلف کمیساران ( برخ لیسانسه) اکادمی پولیس نیز در برابر دید خواننده قرار داده شده است.
نویسنده بخش استخباراتی دولت را نیز در دوره های مختلف زیر بحث گرفته دستاوردهای آن را بالاخص در جنگ استخباراتی سالهای ۸۰ و اوایل سالهای ۹۰ با اهمیت و اثرگزار ارزیابی کرده است.
یک برجسته گی دیگر این کتاب، تشریح توانایی ها و مهارتهای دستگاه امنیتی و قوای دفاعی کشور ما در زمان زمامداری دکتور نجیب الله می باشد. این توانایی ها، به خصوص در جنگ جلال آباد، که یک محاربه تمام عیار در برابر تجاوز گسترده خارجی بود، و از قول دکتور کتونا«پس از جنگ جهانی دوم، یکی از بزرگترین جنگها در مقیاس جهانی و عظیم ترین محاربه بالستیکی در طول تاریخ افغانستان بوده که با عملیات های گسترده و پیچیده استخباراتی و اطلاعاتی توأم بود» بیش از پیش نمایان گردید. این نیروها با مهارت و سر سپردگی در دفاع از میهن شجاعانه رزمیدند و حماسه ها آفریندند. ضمیمه یی هم در آخر کتاب علاوه گردیده که توانایی های قوای مسلح را از نگاه تشکیلاتی، انواع اسلحه، وسایط و تخنیک جنگی ماندگار می سازد.
به مثابه یک روشنفکر مترقی عدالت خواه، نویسنده به جانب اجتماعی قضایا با دید انتقادی برخورد داشته، ولی در استفاده از مآخذها خودش را محدود و محصور به دسته خاصی از مولفان نکرده از آثار مولفان مخالف افکارش هم به گسترده گی استفاده کرده است.
جناب خلیل الله سکندری شخصیت برومند جامعه افغانی، به خصوص دستگاه های امنیتی افغانستان، بوده، تحصیلات عالی را در اکادمی پولیس کابل، مافوق لیسانس را در رشته امنیت سرحدات زمینی و هوایی در جمهوری فدرال المان و علاوه بر کورسهای مختلف دیگر، کورس حلقه رهبری وزارت امنیت دولتی در رشته سبوتاژ اقتصادی و حفاظت پروژه ها و شاهراه ها را در ماسکوبه پایه اکمال رسانده است. این سطح عالی تحصیل، در جنب وطندوستی و احساس مسوولیت، موفقیتهای وی را در اداره های مختلف ژاندارم و پولیس، میدان هوایی و وزارت امنیت دولتی، رقم زده است.
وطندوستی و عشق به مردم میراث شکوهمندیست که از پدر بزرگوار و اسلاف مبارزش برای وی و برادران ارجمندش رسیده است. کندکمشر داد محمد خان اورکزایی از غازیان سر براورده جنگ استقلال و بعدا یک مبارز دموکرات در جریان مبارزات انتخاباتی دوره هشتم شورای ملی به امر شاه محمود خان صدر اعظم محبوس گردید و یکسال بعد در زندان به جاودانه گی پیوست. یادش ماندگار باد!
این کتاب، منبع شایسته معلوماتی و پژوهشی در ساحه امنیت و دفاع بوده، مطالعه آن را به همگان، به خصوص به منسوبان نهادهای امنیتی، دفاعی و ضبط قضایی، توصیه می کنم.
به مثابه یکی از منسوبان سابق دستگاه پولیس افغانستان، از محترم مل پاسوال خلیل الله سکندری که در تتبع و نگارش این اثر مفید زحمت کشیده اند، اظهار امتنان و سپاس کرده، برای شان توفیق مزید آرزو می کنم.
مشخصات کتاب:
نام کتاب: سیر تاریخی دفاع و امنیت در افغانستان (رساله تاریخی کوتوالی در افغانستان)
نویسنده: جنرال خلیل الله سکندری اورکزی
مهتمم و ناشر: احمد نبیل سکندری
نیراژ: ۱۰۰۰ جلد
چاپ اول: ۲۰۱۴
حق چاپ: محفوظ ناشر
محل چاپ و دستیابی: مطبعه دانش، کابل