قطر حافظ منافع امریکا در افغانستان
۱۴ / ۰۸ / ۱۴۰۰
دیروز خبری در رسانه های جهانی و وطنی انتشار یافت که سفارت قطر در کابل حافظ منافع امریکا خواهد بود. این نشان دهنده درجه بلند اعتمادیست که قطر در درازای بیشتر از ده سال اخیر در جریان تماس های پنهان و در چند سال اخیر در جریان مذاکرات آشکار و بعد از آن کسب کرده است. چنانچه وزیر خارجه قطر در جریان امضای این توافقنامه از این اعتماد بزرگ اظهار سپاس نمود.
به تاریخ ۱۴ سپتمبر مقاله یی زیر عنوان «آیا قطر در بازی های ستراتژیک منطقه جاگزین پاکستان می شود؟» را در فیسبوک و شماری از سایت ها منتشر کرده در آن قراین زیادی را کنار یک دیگر قرار داده بودم که وزنه فرضیه این جاگزینی به سود قطر را سنگین می ساخت. در آن مقاله در پهلوی این که قطر از سالیان درازی مقر دفتر سیاسی طالبان بود و نقش آرام تسهیل کننده برای تماس های طالبان با امریکا و سایر کشورها در آن مرحله و نقش فعال در مرحله مذاکرات و پسا موافقات دوحه بازی کرد، به این نقطه نیز برداخته شده بود که با باختن اعتبار پاکستان برای امریکا و هم پیمانان، قطر در مرکز سیاست و مراودات با افغانستان قرار گرفته دفاتری برای نماینده گی های سیاسی و قونسلی پس از بسته شدن در کابل، به جای پاکستان در آن کشور گشایش یافت.
امضای این موافقتنامه چند نقطه دیگر را نیز روشن می سازد:
１- سفارت قطر در کابل رسماً باز خواهد بود با محتمل بودن به رسمیت شناختن رژیم طالبان.
２- امریکا برنامه دارد به زودی ها رژیم طالبان را به رسمیت نشناسد.
３- جایگاه قطر برای جانشینی و یا کم از کم مکمل نقش پاکستان تحکیم شده می رود.
４- امریکا مصمم است تعامل با طالبان و موثریت سیاسی خود بر طالبان را از طریق این نماینده گی تقویت بخشد. تعیین توماس ویست به حیث نماینده نو آن کشور به جای خلیلزاد برای ادامه مذاکرات با طالبان، جدی بودن آن را در مورد برنامه های آینده و تفویض نقش ممد برای طالبان( در همکاری با پاکستان یا بدون آن) نمایان می سازد.
５- از احتمال بعید نیست کشورهای دیگر که به پیروی از امریکا دوحه را مرکز کار سیاسی و قونسلی با افغانستان قرار داده بودند، نیز پا به پای امریکا دفاتر حفظ منافع در سفارت قطر باز کنند.
بسیاری از کشورها حینی که کشورِ دوستی را حافظ منافع خود قرار می دهند، بنا بر محدود بودن ساحه دلچسپی ها و منافع، ضرورت به تاسیس دفتر اضافی نمی داشته باشند و همان سفارت کشور دوست به بعضی ضرورت ها، چون باخبری از چونی نماینده گی های بسته، صدور ویزه و رسیده گی به یگان موضوع قونسلی رسیده گی می کند. اما کشورهایی که دلچسپی ها و منافع شان ساحه وسیع تری را در بر می گیرد، ضرورت به تاسیس دفتر در داخل سفارت دوست می داشته باشند.
حالات خاصی هم وجود دارد که دوکشور متخاصم با توافق هم، بخش های منافع ی interest sections در مقر سفارت شان تاسیس می کنند ولی حق برافراشتن پرچم را ندارند چنانچه در اثر امضای توافقنامه میان فیدل کاسترو و جیمی کارتر رییسان جمهور کوبا و امریکا در سال ۱۹۷۷ چنین بخش ها در پایتخت های هر دو کشور به میان آمد. من در سال های هشتاد در کوبا دیده بودم که رییس بخش منافع امریکا در هاوانا در نزد امریکا مقام سفیر داشت و از امتیازات معمول دپلوماتیک در کشور میزبان برخوردار بوده در تمام مراسم رسمی اشتراک داشت. گفتنی است که در سال ۲۰۱۵ در دوران ریاست جمهوری بارک اوباما مناسبات کامل دپلوماتیک میان دو کشور دوباره از سر گرفته شد.
امریکا که عجالتاً دفتری در سفارت قطر تاسیس می کند بعید نیست در صورت به تاخیر رفتن دراز مدت شناسایی رسمی، با توافق حکومت افغانستان، تمایل به استفاده از مقر سفارت خودش همچون بخش منافع، نشان دهد.
۲۳ / ۸ / ۱۴۰۰
۱۴ / ۱۱ / ۲۰۲۱