فرزاد رمضانی بونش
پژوهشگر مسائل منطقه ای
نشست قلب آسیا در مورد افغانستان چندی قبل در اسلام‌آباد پاکستان برگزار شد و انتظار تغییر روابط کشورهای افغانستان، پاکستان و هند را برای برخی به دنبال داشت. در این بین «اشرف‌غنی» رئیس جمهور افغانستان که مدتی از سیاست‌های پاکستان علیه کشورش انتقاد کرده بود، با وجود شکاف هایی در مورد سرانجام و نتیجه ی سفر وی به اسلام آباد در این نشست حضور یافت و مورد استقبال گرم مقامات پاکستانی قرار گرفت. در این میان سفر رئیس جمهور افغانستان به پاکستان موجب انتقادات شدیدی علیه وی شد و حتی مقامات دولتی پیشین نیز نیز علیه این سفر اشرف غنی موضع انتقادی گرفتند. چنانچه «حامد کرزی» رئیس جمهور اظهارات اشرف‌غنی در اسلام‌آباد را محکوم کرد و «امرالله صالح» رئیس سابق امنیت ملی افغانستان نیز خنده و خوشحالی اشرف‌غنی و هیئت او را، خیانتی به خون‌های ریخته شده دانست و موجب استعفای رئیس امنیت ملی دولت کابل «رحمت‌الله نبیل» شد. دامنه انتقادها به گونه ای افزایش یافت که طالبان افغانستان نیز دستاورد سفر اشرف غنی به اسلام‌آباد را هیچ توصیف کرد.
در این بین اگر به رویکرد و نگاه کنونی موافقان به دستاوردهای سفر غنی به پاکستان بپردازیم باید گفت از نگاه موافقان سیاست‌های پاکستان در مقابل افغانستان پس از سفر «نواز شریف» نخست وزیر و «راحیل شریف» رئیس ستاد ارتش این کشور به آمریکا تغییر کرده است. از این دید از آنجا که هدف اصلی نشست قلب آسیا بررسی مشکلات پاکستان و هند بود و کشورهای منطقه‌ای حمایت خود را از برقراری صلح و ثبات در افغانستان و روند مذاکرات پاکستان و هند اعلام کردند این امر پیامدهای مثبتی را در بر خواهد داشت. این امر در حالی است که نواز شریف نخست وزیر پاکستان به اشرف غنی وعده داده است که گروه هایی را که به روند صلح نپیوندند، سرکوب خواهد کرد. در واقع از نگاه موافقان سرگیری مذاکرات صلح میان دولت و طالبان افغانستان در آینده، احتمال انجام اقدام نظامي عليه مخالفان صلح در افغانستان و نگاه مثبت تر پاکستان به اففانستان امیدهای نوینی است که می تواند به نفع افغانستان باشد. از این دید حتی قرار است رئیس ستاد ارتش پاکستان تا برای مذاکره با مقامات افغان و تدارک اقدامات لازم برای برقراری دور دوم مذاکرات صلح دولت و طالبان به کابل سفر کند تا دور دوم مذاکرات صلح در آینده نزدیک در اسلام‌آباد برگزار شود.
در مقابل این دیدگاه مخالفان سفر غنی به پاکستان بر این باورند که دستگاه دیپلماسی کابل در مقابل پاکستان فاقد یک سیاست خارجی روشن است و هنوز مشخص نیست که منافع کشور در چه گزینه هایی نهفته است. چنانچه اشرف غنی و وزارت خارجه برای شرکت در نشست کشورهای قلب آسیا، تردید داشت. از این نگاه حمله افراد طالبان به فرودگاه قندهار، تصرف شهرستان «خانشین» عملا دستاوردهای سفر رئیس جمهور افغانستان به اسلام‌آباد را منفی کرده و آینده مذاکرات صلح میان دو طرف مبهم ساخته است. این امر در حالی است که طالبان افغانستان در وب‌سایت رسمی خود گزارشی را در مورد دستاوردهای سفر غنی به اسلام‌آباد منتشر کرد و پیشبرد مذاکره صلح را «متناقض» خواندند. در این میان از نگاه مخالفان گفت و گوهای صلح افغانستان و طالبان چگونه ازسر گرفته خواهد شد که گروه طالبان پس از انتشار خبر مرگ ملا محمد عمر رهبر پیشین این گروه با اختلاف های شدید درون گروهی مواجه شده و حامیان اختر منصور» جانشین ملا عمر و وابستگان عبدالرسول رهبر گروه انشعابی طالبان درگیر شده اند. به عبارتی اگر اسلام آباد واقعا بر طالبان فشار وارد میکند چرا رویکرد کنونی طالبان همچنان بر مدار سابق است؟ در بعد دیگری در حالی که نگرانی اسلام آباد از نوع موضع گیری رسانه های افغانستان در مورد خط دیورند، تلاش های هند برعلیه پاکستان در افغانستان و ... از خواسته های عمده پاکستان از حکومت افغانستان به شمار می رود و تحریک طالبان پاکستانی در افغانستان لانه های امن دارد نمی توان نگاهی مثبت به دستاوردهای مثبت سفر غنی به اسلام آباد داشت. در این نگاه همچنان که کرزی در سیزده سال گذشته طی بیش از بیست بار سفر رسمی به اسلام آباد نتوانست اکنون نیز به دنبال وقوع انفجارهای مختلف در کشور پس از امضای اولیه‌ی تفاهم‌نامه استخباراتی میان کابل و اسلام‌آباد نیاز به افشاگری دست پاکستان در ناامنی‌ها و دخالت‌های این کشور در تحولات داخلی افغانستان است تا اینکه کابل در سیاست‌های خود نسبت به پاکستان موضعی متواضعانه از خود نشان دهد. گذشته از این مخالفان بر این نظرند که تا زمانی که عمق استراتژیک پاکستان دردافغانستان حیاط خلوت در مقابل هند است و سیاست صدورافراط گرایی به افغانستان را دنبال می کند و اشرف غنی باید ثابت کند که داشتن دیپلماسی سالم با هند به ضرر پاکستان بلکه به سود این کشور می باشد چالش ها در روابط دو جانبه وجود خواهد داشت و جنگ نیابتی دو کشور هند و پاکستان در افغانستان نیز ادامه خواهد داشت.