گفتمان ملی
درین شب وروز " گفتمان ملی " برای حل معضلات افغانستان مورد استعمال زیار قرار دارد ، برخی ها که‌در دوران حکمروایی شان‌به منافع ملی پابندی نداشته مدافع منافع خارجی ها بودند حالا نام از گفتمان ملی میبرند .
گفتمان ملی حلقه مفقود شده در مباحثات جنجال زای تعرض و دفاع حاکمان و حکومت شوندگان است که عامل دوری مواضع یکدیگر گردیده است .
این گفتمان باید در محور ایده ملی بچرخد . این ایده چه بوده میتواند ؟ بنیادها و اساسات نظری و عملی ان چگونه پیریزی میگردد ؟
در پیوند با کلمه " ملی " اصطلاحاتی چون ( حاکمیت ملی وتعلق ان ، اقتدار ملی ، فرهنگ ملی ، سمبولهای ملی با ویژگی های سراسری ، کشور شمول و مردم شمول بودن ان ) مطرح بحث قرار میگیرد . در کنار این ، اصول ساختار اجتماعی --- اقتصادی افغانستان باید مورد غور قرار داده شود زیرا بنیادهای زیادی از اثر جنگ چهل ساله از هم گسیخته یااز هم جدا گردیده است . روی این ملحوظ با این گفتمان به یک تجدید نظر تفکر سیاسی --- اجتماعی نیاز است نظریکه نه متکی به جنگ و نه متکی به تمایلات منفی خلاف سلامتی کشور یا سلطه طلبی قومی باشد تا بتواند در وضعیت جاری عامل نواوری همه شمول در افکار ، ساختارها و تشکلات سیاسی -- اجتماعی اعم از مذهبی و سیاسی گردد . در گذشته هاافغانستان بدون چنین ساختار ها و اندیشه ها نبود و در اینده هم نمیتواند باشد .
ملی بودن یعنی در امیختن با این مشخصه های سالم و سازگاری با ان . در روشنی این تفکر میتوان ساختار نظام ، حالت میانه بین مرکزیت و دموکراسی ، حد مشارکتها ، اندازه گیری اقتدار ملی که شامل سیمای قدرت در موقعیت گروهها ی سازمان یافته میباشد را معین نمود . اساس اقتدار ملی نه بر قدرت بلکه بر مشروعیت ، قانونیت و رضائیت مردم استوار میباشد " هر جا جامعه است قانون باید باشد ، قانون مشخصه یک اجتماع سیاسی است " ، مشروعیت مبتنی بر قانون و قانون برخاسته از ارای مردم که حافظ منافع مردم باشد استخوان بندی اساسی جامعه سازمان یافته را میسازد پس این گفتمان باید‌در تداوم ارائه نظرها منتج به قانونیت و حرکت بسوی مشروعیت باشد .
چالش های مشترکی که افغانها باان مواجه اند چنین خلاصه شده میتواند :
--- خطر از سرگیری جنگها چه به پیمانه کوچک باشد یا بزرگ .
--- بی ثبات سازی اوضاع از اثر در اندازی های بیرونی .
-- فرصتهای از دست رفته در عرصه تعلیم و تربیه و حقوق زنان .
--- پراگندگی نفوس که ملیونها افغان با افکار متفاوت و گاهی‌با تبلیعات خلاف منافع ملی و شکل گیری ثبات در داخل و خارج مبتلا اند ، مشکل خود بیگانگی از هویت در برخی از گروههای اواره .
-- چالش های بزرگ‌سرراه پیشرفت اقتصادی -- اجتماعی و فقر جانکاه بیش از بیست ملیون انسان جامعه.
گفتمان ملی اگر توان ایجاد خط فکری بسیج کننده اراء و نظریات را به میان اورد مسئولیت بزرگ تاریخی را انجام میدهد ، در پهلوی این مسئولیت باید کشور را از حالت فقدان قانون و عدم مشروعیت جهانی نظام با نزدیک سازی موقفهای از هم دور شده بیرون کشد .
اما اگر این گفتمان دریچه ای برای احیای دوباره چهره های ضد ملی ، مخالف وحدت و یکپارچگی وطن ، دزدان ، چپاولگران، خائنین ، جنگجویان قدرت طلب ، تفرقه افگنان و شرر اندازان باشد راه مطلوب را نمی پیماید و نمیتواند مفهوم اصلی گفتمان ملی را تمثیل کرده مرهم گذار زخمهای این سرزمین گردد .